MUTLU YAŞAM ÜZERİNE & YAŞAMIN KISALIĞI ÜZERİNE

MUTLU YAŞAM ÜZERİNE

*

YAŞAMIN KISALIĞI ÜZERİNE

(De Vita Beata)

(MS.59)

*

(De Brevitate Vitae)

(M.S 49)

Seneca

Latince Aslından Çeviren: C. Cengiz Çevik

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

1. Basım - Kasım 2018

87 sayfa

Mutlu Yaşam Üzerine

"Herkes mutlu yaşamak ister, ancak yaşamı mutlu kılan şeyin ne olduğunu görmek konusunda zihinleri kördür." 

diyerek başlıyor Seneca, kardeşi Gallio'ya hitaben yazdığı "Mutlu Yaşam Üzerine"ye.

Kalabalıklara Kapılma

Kalabalıkların her zaman doğru kararlar veremeyeceğini, çoğu zaman yanlış kararlar verdikleri için kalabalıklardan uzak durmak gerektiğini anlatıyor. 

"Bu taraf daha kalabalık" diyerek seçilecek taraf için:

"Daha kötü olan taraf budur. İnsani durumlar, çoğunluğun daha iyi şeyleri tercih edeceği kadar iyi işlemiyor, en kötü tercihin kanıtı kalabalığın kendisidir." diyor. sf. 5

Derin Bir Nefes Al

Kalabalıktan uzaklaşıp kendine çekildiğinde doğruyu ve mutluluğu bulacağını söylüyor Seneca:

"Bir insan kendi ruhuna derin bir nefes alma ve kendine çekilme imkanı tanırsa, (ah bu insana nasıl da işkence gibi gelir!) gerçeği kabullenecek." sf.6

Mutluluğun Formülü

Mutluluğun formülünü şu şekilde vermiş Seneca:

"Kendi doğasıyla uyumlu olan ve başka hiçbir yolla elde edilemeyen yaşam mutludur: Öncelikle zihnimiz sağlıklı olmalı ve kendi sağlığını kalıcı bir şekilde elde etmiş olmalı, sonra cesur ve dinç olmalı, dahası en güzel şekilde sabreden, farkı dönemlere ayak uyduran, kendi bedenine ve onu ilgilendiren her şeye dikkat eden ama bunun için dertlenmeyen, yaşamı meydana getiren hiçbir şeye ilgisiz kalmayan ama hayranlık da duymayan, talihin armağanlarından faydalanıp onların kölesi olmayan bir karakterde olmalı. Buna ekleme yapmasam da, bizi rahatsız eden ve korkutan unsurlardan uzaklaştığımızda daimi dinginliğe ve özgürlüğe ulaşacağımızı anlarsın." sf.7

Şartlara Takılma

Hayat şartlarına aldırmayıp bu şartlara uyum sağlamak gerektiğini söylüyor:

"Her ne olursa olsun, mevcut durumda başına gelen şeylerden memnun olan, kendi koşullarına uyum sağlayan ve yine koşullarının yarattığı her durumda aklın rehberlik ettiği insan mutludur." sf.10

Güzel laf. Bu lafa karşılık kendisine gelen "Şartlara takılma diyorsun da sen de mesela para kaybetsen üzülürsün, bir sevdiğin ölse gözyaşı dökersin, şöhreti önemsersin. Yalan mı?" 

gibi eleştirilere "Benim dediğimi yapın ama yaptığımı yapmayın." diyerek cevap veriyor.

"Ben kendimden değil, erdemden bahsediyorum, kusurlarla ama özellikle de kendi kusurlarımla mücadele ediyorum. Becerebildiğimde, gerektiği gibi yaşayacağım." sf.25

diyor ve ekliyor: Adamsan saygı duy.

"Adamsan, başarısız olsalar bile büyük işlere girişenlere saygı duy." sf.27

Tamam, sen adamsın Seneca. Adamın dibisin hatta.

Yaşamın Kısalığı Üzerine

Bu kısmı kısa geçeceğim, çünkü zaten yaşam da kısa.

Bu noktada Seneca diyor ki, yuoo yaşam kısa değil, sen boş boş geçiriyorsun, o yüzden sana kısa geliyor.

"Kısıtlı bir zamanımız yok, sadece çoğunu boşa harcıyoruz." sf.46

"Yaşam yeterince uzun ve tamamı iyi düzenlenirse, en büyük işlerin başarılmasına fazlasıyla yetecek kadar bahşedilmiştir, buna karşılık yaşam herhangi bir iyi şeye adanmadığında, lüks ve umursamazlık yüzünden tükenir ve kaçınılmaz sonun baskısıyla, bizden uzaklaştığını anlamadığımız yaşamın çoktan geçip gittiğini kavrarız. Tam da böyledir, kısa yaşam bulmayız, onu biz kısaltırız." sf.46

Yaşamımız konusunda bizden çok başkalarına söz hakkı verdiğimize dikkat çeken Seneca, başkalarının yaşamımızdan ne kadar çok çaldığını ve bizim buna nasıl da müsaade ettiğimizi anlatıyor:

"İnsanlar mallarının başkasının almasına katlanamaz ve topraklarının sınırlarıyla ilgili en ufak bir anlaşmazlık çıkmayagörsün, hemen taşa ve silaha sarılırlar, buna karşılık yaşamlarına başkalarının karışmasına izin verir, hatta gelecekte kendilerini ele geçirecek kişileri bizzat çağırırlar. Parasını paylaşmak isteyen biri bulunmaz, ancak her insan yaşamını birçoklarıyla paylaşır." sf.48

Yani mal varlığımızı koruma konusunda gösterdiğimiz hesaplılığı zamanın harcanması konusunda da gösterirsek yaşam o kadar kısa olmaz.