TOM SAWYER'IN MACERALARI

TOM SAWYER’IN MACERALARI

(The Adventures of Tom Sawyer)

Mark Twain

1876

Çeviren: Umut Uyurkulak

Çınar Yayınları

3.basım - Temmuz 2020

324 sayfa

Ay Tom Sawyer, çok eğlendim, iyi ki varsın.

Gerçi gerçek bir çocuk olarak gerçekten hayatımda yer alsan yine bu kadar eğlenir miydim, emin değilim. Zira kendisi biraz haşarı bir çocuk, aklı hep muzırlıkta. 

Bu açıdan aklıma şu filmi getirdi:

Bkz: Ferris Bueller’s Day Off

*

Neyse ki Tom'un kendisini çok seven dünya tatlısı bir teyzesi var. Polly Teyzesi bakıyor Tom'a. Tom’un yaramazlığı ile baş edemiyor ama kızmaya da kıyamıyor.

*

Tom, düzgün giyimli efendi bir çocuk görüyor. Çocukla selamlaşma şekli “Döverim seni!” Durup dururken. Döverim dövemezsin döverim dövemezsin. Çok konuşmaya devam edersen döverim. Çok çok çok, al konuştum işte.

Çocuk her yerde aynı. 

Bkz: Önce Ekmek / Orhan Kemal

Oradaki çocuklar da böyle.

*

Tom’a ceza olarak çit boyama görevi veriyor teyzesi. Tom, çit boyuyor diye çocuklar kendisi ile alay ederken çit boyamanın çok önemli olduğunu, binlerce çocuğun bu işi yapmak istediğini ama teyzesinin kimseye izin vermediğini, bu işin çok önemli olduğunu anlatıyor ballandırarak. Ve her çocuk çit boyamak için Tom’a yalvarıyor, karşılığında servet ödüyorlar. Servet: misket, ölü sıçan, elma, tebeşir, kızkaçıran, kapı tokmağı, köpek tasması, portakal kabuğu… vb

Çünkü Tom işi çözmüş: 

“Bir insana bir şeyi çekici kılmak için o şeyi ulaşılmaz hale getirmek yeterliydi.” Sf.26

*

Okulda İncil ayetlerini ezberleyene İncil hediye edilecek. Bir çocuk ezberlemiş, ama sonra “yarım akıllı” olmuş. Kitapta yer yer bunun gibi minik din eleştirileri var. 

Kompozisyonlarda öğüt yazılması modaymış. “Kompozisyonu yazan kadın, ne kadar dinden uzak ve ne kadar ciddiyetsizse, yazdığı kompozisyonda öğüt kısmı da bir o kadar uzun ve din ile alakalı oluyordu. Fakat şimdilik bu kadarı yeter. Çirkin gerçeğin yutulması zordur.” Sf.198

*

Becky Thatcher, Tom'un sevdiği kız. Becky, bir gün öğretmenin kitabını yırtıyor yanlışlıkla. Tom suçu üstleniyor. Centilmenlik desen var.

Joe Harper ve Huckleberry Finn de en yakın arkadaşları.

*

Okulda da ailede de şiddet görüyor çocuklar. Bu şiddet normal karşılanıyor. Çocuk eğitim ve terbiyesinin bir parçası olarak görülüyor.  

Bu açıdan hatırlattı;

 Bkz: David Copperfield

*

Ebeveynlerin onunla konuşma dediği serseri çocuk Huckleberry Finn ile takılıyor Tom. Bir gece ikisi dışarıda iken bir cinayete tanık oluyorlar.

Yaşlı sarhoş Muff Potter, kızılderili Joe ve doktor Robinson gece yarısı bir mezarı kazıp ceset çıkarıyorlar. Bunu doktor istemiş. İki adam doktordan daha fazla para isteyince aralarında kavga çıkıyor ve kızılderili Joe doktoru öldürüyor. Suçu Muff’e atıyor. Muff sarhoş olduğu için ne olduğunu hatırlamıyor ve kendisinin öldürdüğünü zannediyor. 

Çocuklar bunu kimseye söylememeye karar veriyorlar. Çünkü olur da kızılderili Joe kurtulursa kendilerini öldürür diye korkuyorlar.

Bir zaman sonra da bu olayı unutuyorlar.

*

Tom, Joe ve Huck bir gün evden kaçıyorlar. Uzaklaşıyorlar. Köydekiler onların boğulduğunu sanıp arıyor. Üç çocuk yarattıkları bu karmaşadan memnun oluyor, köy çocuklarının kendilerini kıskanacağını düşünüyorlar.

Tom bir ara kamptan kaçıp gizlice köye dönüyor, evine geliyor. Teyzesinin ve Joe’nun annesinin nasıl üzüldüğünü görüyor. Kendisi de üzülüyor ama arkadaşlarının yanına geri dönüyor.

Cenaze törenlerinin yapıldığı gün çocuklar ortaya çıkıyor.

*

Kıyafetleri gösterişli diye Yeşilaycılar Birliği’ne katılıyor Tom. Tütün ve küfür yasak. Ama “insanın bir şeyi yapmamaya yemin etmesi, o şeyi daha çok yapmayı istemesinin en garantili yoluydu.” Sf.205

Bir süre sonra bundan da sıkılıyor.

*

Çocukların gördüğü ama kimseye söylemediği cinayet davası görülmeye başlıyor. Tom ve Huck, mahkemeden bir gece önce Muff Potter’ın avukatına her şeyi anlatıyorlar. Potter’ın avukatı Tom’un tanık olarak dinlenmesini istiyor. Huck’ın dinlenmesine zaman kalmadan kızılderili kaçıyor.

*

Tom ve Huck bir gün define aramaya karar veriyor. Perili evlerin bunun için ideal olduğunu düşünüyorlar. Buluyorlar da ama bu definenin sahibi kızılderili Joe imiş. İntikam için gelmiş. İntikam alacağı kişi ölen yargıcın karısı. 

Huck o sırada Joe’yu görüp takip ediyor. Sonra da en yakın komşuya gidip yardım çağırıyor. Kızılderili Joe yine kaçıyor. Kendisini kurtardığı için Huck'a minnettar olan duş kadın, Huck'ı kendi himayesine alıyor. 

*

Bir gün Tom ve Becky de ortadan kayboluyor. Okul pikniğinde mağarayı dolaşmaya çıkıyorlar ve kayboluyorlar. Tom çıkış yolu ararken Joe’yu görüyor. Hemen geri dönüyor. Başka bir çıkış yolu buluyor. Becky ile çıkıyorlar.

Tom ve Becky’nin mağarada kaybolması üzerine bir daha kimsenin başına bu gelmesin diye yargıç, mağaranın girişini demir ile mühürleyip kapısına üç kat kilit vuruyor.

Tom, Joe’nun içeride olduğunu söyleyince mağarayı açıyorlar. Joe ölmüş.

*

Tom, Joe’nun hazinesini mağarada buluyor. Huck ile beraber hazineyi alıyorlar.

*

Dul kadın, Huck’in kendisini kurtarmak için yaptıklarını öğrenince onun bakımını ve eğitimini üstlendiğini açıkladığı sırada Tom, buna gerek yok, Huck zaten zengin, diyor ve hazineyi ortaya çıkarıyor.

Hazine dedikleri on iki bin dolar. Ekonomik durum şöyle anlaşılabilir, bir dolar bir çocuğun bir haftalık harcamasına yetiyormuş.

Büyükler hazineyi Tom ve Huck arasında paylaştırıp bankada faize yatırıyor.

*

Huck, dul kadındaki temiz ev ortamı, temiz giysiler, küfürsüz konuşma gibi şeylere katlanamayıp kaçıyor. Tom onu ikna ediyor.

*

Sonu da çok tatlı. Tom ve Huck ünlü birer soyguncu olmayı hayal ediyor. Huck da tanınmış bir soyguncu olursa dul kadının kendisiyle ne kadar da gurur duyacağını düşünüp seviniyor.

*

Yazar, kitabın sonunda bu hikayenin burada bitmesi gerektiğini anlatıyor. Bunlar yetişkin insanlar olsalardı hikaye evlilikle biterdi, diyor. Ama çocuklar. Ve hepsi hayattalar, mutlu bir hayat sürüyorlar, diyor. Okuyucunun gönlüne su serpiyor. İyi oldu. Benim de Tom Sawyer ve arkadaşlarının büyüdüğünü görmeye merakım yok zaten. 

*

Huckleberry'nin de yazmaya ve okumaya değer maceraları var. 

Bkz: Huckleberry Finn'in Maceraları