16 Haziran 2025 Pazartesi
AHENK
KENDİME DÜŞÜNCELER
Marcus Aurelius
M.S 170
Yunanca Aslından Çeviren: Y. Emre Ceren
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
11.Basım - Ocak 2021
144 sayfa
Bir liderin böyle bir kitap yazmasını kıymetli buluyorum. Mevcut liderlerden de böyle bir performans bekliyorum. Kendi yazdıkları elbette şöyle de mükemmelim, böyle de iyi işler başardım... minvalinde olacaktır ama olsun, o da kabulüm. Kendilerini nasıl gördüklerini merak ediyorum.
Marcus Aurelius güzel görmüş.
MS 121’de Roma’da doğmuş. Soylu bir aileden geliyor. Küçük yaşta babasını kaybediyor. Büyükbabası tarafından yetiştiriliyor. Dönemin imparatoru Hadrianus tarafından kollanıyor. Sonra tahta çıkan Antoninus Pius da Marcus Aurelius’u önemli görevlere getiriyor. 18 yaşındayken Antoninus’un kızıyla nişanlanıyor. Antoninus’un ölümüyle tahta geçiyor. Manevi kardeşi Lucius Ceionius Commodus’u tahta ortak ediyor. Birlikte Roma’yı yönetiyorlar. MS 180’de ölüyor.
Stoacı felsefeyi benimseyen bir imparator Marcus Aurelius. Bu felsefeye göre insan doğayla uyum içinde yaşarsa mutlu ve erdemli olur. Bir imparatorun buna inanması garip görünüyor. Zira liderlik hele de eskinin imparatorluğu doğadan uzak, maddi dünyaya yakınken.
İyi hoş değerlendirmeleri var. Örneğin:
12 Mayıs 2025 Pazartesi
BEATRICE'TEN SONRA BİRİNCİ YÜZYIL
BEATRICE'TEN SONRA BİRİNCİ YÜZYIL
(Le Premier siecle apres Beatrice)
Amin Maalouf
2005
Çeviren: Orçun Türkay
Yapı Kredi Yayınları
22.Baskı - Şubat 2025
Kız çocuklarını ortadan kaldıran bir madde üretilmiş, el altından dağıtılıyor. Ta ki kız-erkek dengesi gözle görülür şekilde bozuluncaya kadar. O zaman işin aslı ortaya çıkıyor.
Öyle bir madde ki kullanan kadın kesinlikle erkek çocuk doğuruyor ve sonraki tüm doğumları da erkek oluyor. Tabii hemen geri kalmış ülkelerde kapış kapış gidiyor. Her masada olduğumuz gibi bu masada da varız:
"Kimdi bu alıcılar? Avrupa'da başlıca alıcıların Türkler, Afrikalılar, Kuzey Afrikalılar; Amerika'da da İspanyollar olduğunu duyurmak için hızlı soruşturmalar yapıldı." Sf. 96
İşin tehlikesi anlaşılınca kız çocuk doğumları teşvik edilmeye başlanıyor. Kız çocuğu olanlara devlet yardımı oluyor. Ve başka bir tehlike doğuyor, kız çocuklarının kaçırılması ve satılması.
"Vaiz, Kuzey'e çocuk taşınmasının sayısız yararlarını överken, çok sayıda bebeği 'özellikle kız çocuklarını, kendi ortamlarında onları bekleyen üzücü yazgıdan kurtarıp daha iyi bir kültür ve din çevresine katılmalarını sağlamak için' İslam ülkelerinden, özellikle Mısır, Türkiye, Somali ve Sudan'dan aldığını söylemek gibi bir hata yapınca ilk olay patlak verdi." Sf. 109
*
Romanda bu olanları bir böcek uzmanının kaleminden okuyoruz. Böcek konferansı için Kahire'ye giden bu uzman çarşıdan bokböceği baklası alıyor. İnanışa göre erkeğe cinsel güç verir ve o erkeğin erkek çocuğu olurmuş. Uzman buna inandığından değil sadece bir materyal olarak alıyor.
Clarence adlı bir gazeteci bu uzmanla bir söyleşi yapıyor. Bu ikisi sevgili oluyorlar. Kız 29, uzman 41 yaşında.
Uzman adam, çocuk istiyor. Kız çocuğu, adını Beatrice koyacakmış, niyeyse bu isimde bir kız çocuğu olmasını istermiş hep. Onun doğacağı yıla da Beatrice Yılı diyecekmiş. Ama Clarence çalışmak, başarılı olmak, tanınmak istiyor. Yeri doldurulamaz noktaya gelince çocuk yapacağını söylüyor.
Clarence, iş için Hindistan’a gidiyor. Kız çocuklarının salt kız doğdukları için öldürüldüğü bu ülkenin ve hep erkek çocuk doğumunun gerçekleştiği bir hastanenin haberini yapmak istiyor. Ama çalıştığı gazetede bu konuyla dalga geçiyorlar. Clarence işten ayrılıyor. Çocuk yapıyor, kız çocuk oluyor. Beatrice koyuyorlar adını.
Bu arada Clarence işin peşini bırakmıyor. Bir zaman sonra Birleşmiş Milletler “ayrımcı doğum” diye adlandırıyor Clarence’nin zamanında dalga geçilen haberini. Clarence başka gazetede çalışmaya başlıyor ve ünleniyor. Kız çocuk sayısındaki azalma nedeniyle iç savaşlar, tecavüzler, kızların satılması gibi olayları haber yapıyor.
Beatrice büyüyor, sevgilisi oluyor, hamile kalıyor. Clarence, inşallah erkek olur diyor, torunu için. Çünkü kız çocukları için dehşetli korkunç bir dünya. Erkek oluyor torunu.
Aile, İsviçre Alplerinde emekliliğini yaşıyor. Geride bize bu dehşet hikayeyi bırakıyor.
Oldum olası anlamam bu erkek çocuk sevdasını. Kız olur, erkek olur, ne önemi var? Ne aptal aptal kafalar.
Roman güzel. Ama ben hafif buldum. Dehşet bir konu uzaktan seyirci olarak, güvenli sularda anlatılmış. Belki bu yüzden o kadar sarsıcı gelmedi. Ve bu benim için iyi. Mesela bir Khaled Hosseini o alınıp satılan kadınlardan biri olarak yazar ve mahvederdi okuru. Biraz da H.G.Wells tadı aldım aslında konudan. Onun bilim kurgusu gibi, hayal dışı sayılmaz, henüz gerçek değil ama mümkün de.
PETRO-KIYAMET
PETRO-KIYAMET
Küresel Enerji Krizi Nasıl Çözüle(meye)cek?
(Petrocalipsis: Crisis energita global y como (no) la vamos a solucionar)
Antonio Turiel
2020
Çeviren: Saliha Nilüfer
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
1.Basım - Kasım 2023
137 Sayfa
Hiçbir enerji kaynağı petrol gibi değilmiş. Aklınıza gelen diğer kaynaklar, doğal veya doğal olmayan, evet hiçbiri petrolün yerini tutmuyormuş.
Petrol çıkarma konusunda zirve noktaya gelinmiş. “Peak oil” petrol üretiminde zirve demek. Yani artık petrol azalıyor ve hala alternatifi yok.
Petrolden neden vazgeçemiyoruz? Petrol, enerji yoğunluğu yüksek bir madde. Sıvı olduğu için yakıt ikmali hızlı yapılabiliyor. Örneğin doğalgazın üreticiden tüketiciye ulaşması için boru hattı lazım. Petrol dağıtımında böyle ek zahmet yok.
Bir litre benzinle araba yirmi kilometre gidebiliyor. Dolayısıyla petrol ulaşımı çok kolaylaştırıyor. Kişisel ulaşımımız yanında tırlar, vinçler... ve benzerini de çalıştırabilen bir kaynak. Gıda sektörü de buna dayanıyor. Tarımsal araçlar petrolle çalıştığı gibi tarımsal üretimin marketlere, pazarlara ve sofralarımıza gelişi de kamyonlarla bunların dağıtımı sayesinde.
Yani
Çözüm için sistemsel öneriler var kitapta. Mülkiyet modelinin değişmesi, paranın yeniden tanımlanması, yenilenebilir enerjiden faydalanmanın yollarını bulmak, atık madenciliğinden faydalanmak... gibi
3 Mayıs 2025 Cumartesi
OKUMAK
OKUMAK
(Reading: A Very Short Introduction, First Edition)
Belinda Jack
2019
Çeviren: Azade Aslan
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
1.Basım - Temmuz 2024
148 sayfa
*
Okuyan insana okumanın ne kadar normal ve olağan geldiğini anlatarak başlıyor kitap. Ama iş birine okumayı öğretmeye çalışmak oldu mu, işin rengi değişiyor. Gerçekten aslında o kadar da normal ve olağan gözükmüyor bu durumda. Okumayı öğreten öğretmenlerimize saygılar.
*
2 Mayıs 2025 Cuma
MERMER ADAM
MERMER ADAM
(Les Promises)
Jean-Christophie Grange
2021
Çeviren: Tankut Gökçe
Doğan Kitap
1.Baskı - Ağustos 2022
603 sayfa
25 Nisan 2025 Cuma
İNANCIN EN GÜZEL TARİHİ
İNANCIN EN GÜZEL TARİHİ
(La Plus Belle Histoire de Dieu)
Jean Bottero
Marc-Alain Ouaknin
Joseph Moingt
1997
Çeviren: İsmet Birkan
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
10.Basım - Ocak 2024
162 Sayfa
21 Nisan 2025 Pazartesi
MUTLULUĞUN EN GÜZEL TARİHİ
MUTLULUĞUN EN GÜZEL TARİHİ
(La Plus Belle Histoire Du Bonheur)
Andre Comte - Sponville
Jean Delumeau
Arlette Farge
2004
Çeviren: Saadet Özen
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
7.Basım - Ocak 2024
135 Sayfa
Beğendim.
Kitabın adı mutluluğun tarihi ama kronolojik bir tarih anlatısından çok mutluluk hakkında yorumlara yer veriyor. Ve bence iyi de yapıyor. Çeşitli mutluluk teorileri var, benim aklıma en yatan mutluluğu aramayı bırakınca onu bulacak olmak. Ben böyle tek cümleyle dan diye söyledim ama kitapta bunu açan açıklamalar var.
*HER ŞEYİN HİKAYESİ
HER ŞEYİN HİKAYESİ
(The Overstory)
Richard Powers
2018
Çeviren: Kıvanç Güney
İthaki Yayıncılık
2.Baskı - Eylül 2024
Hiç sarmadı bu kitap beni. Çok saracak gibiydi. Şekli şemali çok uygundu. Ödül de almış. Ama nasıl sarmadı nasıl sarmadı.
*
Kitabın ilk yarısında birbirinden bağımsız pek çok insan hikayesi var. Ortak noktaları ağaçlar. Bahsi geçen insanlar arasında bir bağlantı olmadıkça okuma hevesim kırıldı. Onlarca insan hikayesi okutuyor yazar başta, peki niçin? Belli ki sonunda bir araya gelecekler, bir şeyler olacak, ama bende sonuna gelecek mecal kalmadı. Çok koptum. Bıraktım.
*
Kim kimdi unuturum genelde. O yüzden notlar alırım okurken. Şu notları almıştım kimin kim olduğuna dair:
- Jorgen Hoel ve Vi. Üç çocukları var. En büyük çocuk John, çiftlikte kalıyor. Ortanca Ames, bankacı. En küçük Polk, vergi dairesinde çalışıyor.
20 Nisan 2025 Pazar
YAPAY ZEKA SENDEN NEFRET ETMİYOR
Rasyonalistler ve Dünyayı Kurtarma Arayışları
(The AI Does Not Hate You)
Tom Chivers
2019
Çeviri: Ayşegül Turan
Mundi Kitap
1.Basım - Ocak 2023
302 Sayfa