DÜŞMAN CEZA HUKUKU

 

DÜŞMAN CEZA HUKUKU

Denizer Şanlı

2019

Nota Bene Yayınları

1.Baskı – 2019

224 sayfa

Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı’ndaki doktora tezinin kitap hali. 

*

Düşman ceza hukuku anlayışının fikir babası Alman Hukuk Profesörü Günther Jakobs kabul ediliyor. Kitap da onun görüşünü değerlendiriyor, eleştiriyor, kıyaslıyor, yorumluyor.

* 

Toplum Sözleşmesi

Devletin oluşumu ile ilgili çeşitli görüşler var.

Bunlardan birine göre bir grup insan, kendi koruma dürtülerini kurumsallaştırdılar ve devlet oluştu. Yani devlet, toplumun örgütlenmiş biçimi oldu. Daha sonra insanlar haklarını devlet denen bu üstün güce devretti ve ondan koruma bekledi. Aynı zamanda onu koruma görevi üstlendi. Ülkedeki bireylerin güvenliği, devletin güvenliği anlamına geldi. Devlet, hem ülkesindeki bireyleri birbirine karşı korumakla, hem de devleti dışarıdaki bireylere ve başka devletlere karşı korumakla görevlendi. Bu koruma işini yapabilmesi için elinin altında güç bulunması gerekliydi. Bu güç iyice büyüyünce bu defa devletten korunma gereksinimi doğdu. Devlet ve yurttaşlar arasındaki hak ve yükümlülükleri gösterir yasalar yapıldı.

Bkz: Toplum Sözleşmesi / J.J. Rousseau: http://birazkitap.blogspot.com/2018/11/toplum-sozlesmesi.html

İşleyişin böyle olduğu bir varsayım aslında. Bir grup insanın “Hadi örgütlenelim ve korunma ihtiyacımızı kurumsallaştıralım, adına da devlet diyelim.” diye bir araya geldiğini gösterir kaynak yok.

Bu konuya dair Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu'nun Doçent Dr. Murat Sevinç’i konuk ettiği “Anayasa Tarihi” konulu podcast’i var. Bkz: 

https://nereden-baslasam.simplecast.com/episodes/anayasa-tarihi

*

Düşman Ceza Hukuku

Yurttaş hukuku olunca bunun karşıtı olarak bir de düşman hukuku doğdu. Ülkelerin terörle mücadele yasaları bu düşmanlara yönelik hazırlandı.

Düşman kavramının içeriği politik kararlarla belirleniyor. Özellikle son yıllarda muhalefet biçimi “terör”le ilişkilendirilebiliyor ve terörle mücadele adı altında bir tasfiye sürecine girişilebiliyor.

Terör ve terörist kavramı ile ilgili genel geçer bir tanımlama yok, zira bu da yine politik süreçlerle belirleniyor.

Düşman Ceza Hukuku da buradan yola çıkılarak şöyle tanımlanıyor:

“Hem toplumsal kesimleri kimlikler/aidiyetler/ ekseninde birbirine ‘düşman’ kılarak, hem de belirli sınıfsal/siyasal özneleri siyasal ihtiyaçlara göre değişen biçimlerde ‘devlet düşmanı’ ilan ederek aslında yönet(eme)me krizini aşmaya çalışan ama böylelikle aslında krizini süreklileştiren bu siyasetin ceza hukukundaki iz düşümü ‘düşman ceza hukuku’ olarak anılır olmuştur.” Sf.11

“Terörizm suçlamaları, düşman ceza hukukunun en açık ifadesi” olarak özellikle 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından artıyor.

İlk çağ toplumlarında hükümdara yönelik suçlar en ağır şekilde cezalandırılıyordu. Siyasal suçlu sayılıyorlardı ve onun izdüşümü olarak bugün de durum çok farklı değil.

“Devletlerin, terörizm kavramını, hoşlanmadıkları toplumsal hareketleri damgalamak için kullanmaları eski bir eğilimdir.” Sf.21

*

Düşman İlanı

Devletin dış düşmanlar olmasa bile, huzur sağlamak için bir iç düşmana ihtiyacı olduğu görüşü var. Buna göre:

“Devletin huzur sağlama zorunluluğu, kritik anlarda, eğer varsa ‘iç düşmanını’ belirlemesini zorunlu kılar. Bu ilan belirli tedbirleri gerektirir. Bu tedbirler sert ya da yumuşak, fiilen veya özel yasalarla belirlenmiş koşullarda hukuk yoluyla devreye giren, açık ya da genel nitelikli tanımlamaların içine gizlenmiş çeşitli hukuk dışı kılma, sürgün, kanun dışı kabul etme veya hukukun korumasından çıkarmayı kapsayan tedbirlerdir; kısacası devletin iç düşman ilanıdır.” Sf.46

Bunu söyleyen, Nazi Hukukunun fikir babası olarak kabul edilen Carl Schmitt.

*

Düşmanın kim olduğu da tahmin edersiniz ki politik bir karardır. O halde düşman ceza hukuku politik bir ceza hukukudur. Düşman da politik değişimlerin etkisiyle sürekli değişir.

*

İyi ki okumuşum bu kitabı, ne güzel şeyler öğrendim. Burada anladığım kadarını anlattım ama kitapta yığınla başka başka görüşler, eleştiriler, başka ülkelerin terör yasaları... vb yer alıyor.

Bir de "Düşmanı Yargılamak" diye bir kitap var. Bir ara okurum.

Bkz: Düşmanı Yargılamak: https://www.idefix.com/Kitap/Dusmani-Yargilamak/Kolektif/Egitim-Basvuru/Is-Ekonomi-Hukuk/Hukuk/urunno=0001889497001