SİYASETNAME
Nizamü'l-Mülk
1092
Farsça Aslından Çeviren: Mehmet Taha Ayar
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
10. Basım - Ocak 2017
365 sayfa
Selçuklu sultanı Melikşah, memleket işlerinin gidişatına dair devlet ricalinden rapor hazırlamalarını istemiş. Nizamü'l-Mülk de bu eseri yazmış. Sultan da çok beğenmiş.
*
Nizamü'l-Mülk, bir hükümdarın devleti nasıl yönetmesi gerektiğine dair tecrübe ve birikimlerini paylaşmış. Çeşitli tavsiyeler vermiş ve ardından o tavsiyelerle ilgili hikayeler anlatmış.
Hükümdarın adil olması, dürüst olması, emri altında çalışanların liyakatine önem vermesi, devlet meselelerinde alimlerle istişare etmesi... gibi.
*
Casuslardan bahsediyor bir fasılda:
"Hiçbir şeyin hiçbir surette gizli saklı kalmaması ve vuku bulan yahut ayyuka çıkan bir meseleye anında müdahale için kulaklarına çalınan her şeyi padişaha ulaştıracak tacir, seyyah, sufi, yoksul, sakatatçı kılığında, dört bir yana casuslar salınmalıdır." sf.101
Bu biraz riskli bir tavsiye gibi. Abdülhamid döneminde jurnalcilik işi fazla abartılmıştı ve sonuçları ağır olmuştu.
*
Gösterişle ilgili diyor ki:
"Allah'a hamdolsun ki her ne kadar bizim saltanımızın böyle alayişlere ihtiyacı yoksa da hükümdarlık şerefini, padişahlık töresini muhafaza etmek gerektir. Zira padişahın debdebe ve levazımatı onun himmet ve kudreti ölçüsünce olması elzemdir." sf.131
Bu bana cumhurbaşkanlığı sarayı harcamalarının çok olması karşısında yetkililerin yaptığı açıklamayı hatırlattı: "İtibardan tasarruf olmaz" demişlerdi. Nizamü'l-Mülk de onu demiş.
*
Kadınlardan da bahsetmiş. Tahmin edileceği üzere hiç de iyi bahsetmemiş:
"Büyük zararlara yol açacağından ve padişahı haşmet ve şanına halel getireceğinden ötürü hükümdarın astları üst yapmaması lazımdır. Bunlar özellikle ehl-i setr olup akılları bu işlere ermeyen kadınlardır." sf.255
"Kadın iyi günde kötü günde şeytan gibi yol kesicidir." sf.258
Bir de hadis örneği vermiş:
"Peygamber aleyhisselam şöyle buyurur: 'İşlerinizde kadınlarla istişare ediniz; doğru yapmak için onlar işin nasıl yapılması gerektiğini söylüyorlarsa tam tersini yapınız." sf.259
Ona göre kadın kısmını Tanrı özünde eğri olarak yaratmış.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder