İNSAN NASIL HAYATTA KALDI

 

İNSAN NASIL HAYATTA KALDI?

(This Mortal Coil: A History

Andrew Doig

2022

Çevirmen: Oylum Tanrıöver

Beyaz Başkuş Yayınlaro

1.Baskı – Ocak 2023

447 sayfa

 

Kaç milyon yıldır iyi hayattayız ha! Üstelik ortalama yaş ömrümüz artarak.

Peki nasıl oldu?

İnsanlığın ilk zamanlarında avcı toplayıcıyken bulaşıcı hastalıklar büyük bir sorun değildi. İlk insanlar bitki ağırlıklı besleniyorlardı. Genellikle avlanma sırasındaki kazalardan, kirli sulardan bulaşan bakterilerden, hayvan ısırıklarından ölüyorlardı.

Sonra tarıma ve yerleşik yaşama geçildi. Çok çalışma ve yetersiz beslenme ortaya çıktı. Hayvanlarla yakın yaşamaktan doğan bulaşıcı hastalıklar çıktı. Veba en çok ölüme sebep olan hastalık oldu. Sonra Çiçek hastalığı da insanları topluca öldürdü, nihayet aşısının bulunmasıyla ortadan kaldırıldı.

Tarımdan sonra sanayiye dayalı ekonomiye geçince de yeni hastalıklar türedi. Özellikle İngiltere Liverpool’da şehirdeki nüfus yoğunlukları, temiz su sorunu ve kötü beslenme ile tifüs salgınları çıktı. Tifüs bitle bulaşıyordu ve insanlar gecekondularda hijyenden uzak yaşıyordu. Hamam ve çamaşırhanelerin açılması ve halkın kullanımına sunulmasıyla hastalığın sonu getirildi. Günümüzde antibiyotikle tedavi ediliyor.

Tifo sudaki bakteriler nedeniyle yayıldı. Kanalizasyonlar yapıldı ve insanların barınma koşulları iyileştirilince bu hastalığın da üstesinden gelindi.

Kolera da su ile bulaşan bir hastalıktı. Temiz su sağlanmasının önemi anlaşılınca bu salgından da kurtulundu.

Doğumda yaşanan ölümlerden de kurtulmayı başardı insan evladı. Kadınlar doğum için hastaneye götürüldüğünde hastanede sterilizasyonun öneminin bilinmediği dönemlerde loğusa humması olarak bilinen albastı da denen enfeksiyon nedeniyle ölümler yaşandı. Doktorlar başta kabul etmedi bu hastalığın kendileri yüzünden yayıldığını. Halbuki örneğin otopsiden çıkan doktor otopside kullandığı malzemeyle doğumhanedeki kadına müdahale ediyor, ellerini yıkamadan, aynı giysilerle muayene ediyordu. Sterilizasyonun önemi anlaşılınca bu hastalığın da sonu geldi.

Sıtmaya maruz kalarak öldü insanlar. Sivrisinekler aracılığıyla yayıldığı anlaşılınca sivrisineklerin yaşam alanı olan bataklıklar kurutuldu, daha iyi konutlar inşa edildi. Sinek ilacı üretildi. Cibinlikler kullanıldı. Bu hastalık da atlatıldı.

Hastalıkların yanı sıra bir diğer kitlesel ölüm sebebi kıtlık oldu. Eskiden kötü hava koşulları nedeniyle hasat yapılamadığı için kıtlık olurken son yüzyıllarda daha çok savaşlar ve yanlış politikalar yüzünden kıtlık oluyor. Bu durum da modern tarım yöntemleri ve doğru politikalarla gideriliyor.

Bunun dışında obezite, genetik hastalıklar, bağımlılıklar, trafik kazaları da kitapta yer verilen konular. İnsanlık bunlarla mücadele etti, ediyor, kimisinden başarıyla geçti, kimisi ile mücadele sürüyor.

Kitapta tarihten örneklerle bu serüven anlatılıyor.