FARK ET DÜŞÜN HİSSET YAŞA
Kendi Kendine Psikoterapi Yöntemi
Prof. Dr. M. Hakan Türkçapar
2019
Epsilon Yayınları
12.Baskı - Mart 2022
291 sayfa
Kişisel gelişimi akademik olmak ve ortalama okuyucunun kapasitesi arasında bir yerlerde anlatan bir kitap.
Kitabın başlarında beyin ve bilim içerikli açıklamalar yer alırken ortasından itibaren hayattan hikayeler ve örneklerle pekiştirme sağlanıyor.
*
Yazar, psikoterapiye yeni başladığı zamanlara dair samimice bir anısını anlatıyor. İlk hastası, yazara hiç depresyona girip girmediğini sormuş. Yazar, hiç depresyona girmediğini söyleyince hasta “Siz depresyona girmediyseniz beni anlamazsınız.” demiş. Yazar da “Bir doktorun ayağı kırık birini iyileştirmesi için daha önce ayağının kırık olması mı gerekir?” diye sorarak depresyon hastalarını tedavi etmesi için daha önce depresyona girmiş olması gerekmediğini anlatmış. Ben de öyle düşünüyorum. Aksine benim depresyon tedavim için gittiğim uzman depresyona girmiş olsa benim güvenim sarsılırdı, daha kendine hayrı yok, diye düşünürdüm. Ama bir arkadaşıma bunu anlattığımda dedi ki: “Doktorumun da daha önce depresyon geçirmiş biri olmasını isterdim. Böylece kendimi daha iyi ifade edebilirdim. Çünkü depresyonda kendimi anlatmak zor gelir ve aynısını yaşamış biri varsa beni daha iyi anlayacağını düşünürüm.” dedi. Bilmem, siz ne dersiniz?
*
“Olayları olduğu gibi değil, algıladığımız gibi görürüz.” Sf.34 diyen yazar, algılarımızı şekillendiren temel duyguları şöyle veriyor:
Beş temel duygu: Kızgınlık, korku, mutluluk, üzüntü, tiksinme
*
Bir de düşüncelerimiz var ve hayatımızı şekillendirmede son derece önemli yere sahipler. Ancak sıkıntı şu ki düşünceler soyut ve her zaman gerçeği yansıtmayabilir. Bunun farkına varmalı ve düşüncelerimizi yararımıza olacak şekle dönüştürmeliyiz.
Örneğin;
Ayşe akşam evde yalnız kaldığında üzüntü ve umutsuzluk hissettiğini söylüyor.
Bu duyguların işaret ettiği ideal nedir?
Ben insanlarla birlikte ve yakın ilişkiler içinde olmak isteyen biriyim.
Düşüncesi ise kimse beni istemiyor, yapayalnızım.
Bu düşüncenin duygusal sonucu umutsuzluk, karamsarlık. Davranışsal sonucu uyumaya çalışma ve uyku ilacı alma.
Yani düşüncesi onu insanlarla birlikte ve yakın ilişkiler içinde olmak isteyen biri olmaya götürmüyor. Dolayısıyla bu düşünceler görevini yapmıyor.
Bunun gibi olumsuz duygu ve düşüncelerin tespitini yapabilmek için “Olumsuz Duygu Kaydı” adlı bir tablo hazırlamış yazar. Bu tabloda şu konulara yer vermeniz isteniyor:
1-Sizi rahatsız eden olayı yaşadığınız tarih-yer
2-Sizi rahatsız eden olay
3-O sıradaki duygunuz/bedensel tepkiniz
4-Düşünceler
5-Davranışlar
Ayşe örneğinden devam edersek;
1- 12.07.2016 evde
2-Yalnız başına evde olmak. Kimsenin aramaması
3-Üzüntü
4-Kimse beni istemiyor, yapayalnızım
5-Yatağa gitme, uyku ilacı alıp uyumaya çalışma
Müdahale ve çözüm için şu soruları öneriyor yazar:
1-Duygu neyle ilgili? Yani ne kadar o anda yaşanan durumla, ne kadar düşünceyle ilişkili?
Ayşe’nin üzüntü duygusunun sebebi evde olmak mı, kimse beni istemiyor düşüncesi mi? Düşüncesi. İç dünyasındaki yaşamak istediği hayatla ilgili üzüntüsü var.
2-Bu duygu dışarısı (olan bitenler) ve içerisiyle (değer ve ideallerimiz)
ilgili neye işaret ediyor?
Ayşe’nin üzüntüsü hangi isteğine işaret ediyor? Diğer insanlarla ilişki içinde bir insan olmak. O zaman insanlarla bir arada olma fırsatını kaçırmamalı, onlarla birlikteyken de bu birlikten memnun olduğunu yansıtmalı.
Başka bir örnek olarak;“Panik atakları sırasında korkuya kapılan birinin bu korkusunun işaret ettiği değer, o kişinin bedensel ve ruhsal açıdan sağlıklı yaşama isteğidir. Bu istek fark edilip ona göre davranılırsa yapılması gereken şey sağlıklı beslenmek, spor yapmak… vb
Böylece kişi aslında gerçeği yansıtmayan düşünceleri gerçek addedip üzüldüğünü fark edecek.
“Olumsuz duygu bir işarettir” diyor yazar, “düşmanınız değil. Siz onun neye işaret ettiğini anlamaya çalışın.” Sf.199
*
Kelimelerin ne kadar önemli olduğunu zaten biliyordum. Burada buna değiniliyor ve doğru sorular sormayı anlatıyor:
“Geçmişi neden unutamıyorum?” yerine, “Geçmişi unutabilsem bugün nasıl bir hayat yaşamak isterdim?”
“Niye böyleyim?” yerine, “Böyle olmadığımda hayatımda neler değişmiş olacak?”
“Yaşamın anlamı nedir?” yerine, “Nasıl Yaşar ve ne yaparsam hayat benim için daha anlamlı hale gelir?”
“Niye hep bunlar benim başıma geliyor?” yerine, “Bunların başıma gelmemesi
adına benim yapabileceğim neler var?”
“Yaşam niye böyle kötü?” yerine, “Kendi yaşamımı ve sevdiklerimin yaşamını daha iyi hale getirmek için ben ne yapabilirim?”
İsteklerimizi dile getirme şeklimiz de bu bağlamda değerlendirilmeli:
“Sıkıntı yaşamak istemiyorum” yerine “Huzurlu olmak istiyorum.”
“Hastalanmak istemiyorum” yerine “Sağlıklı olmak istiyorum.”
“Başarısız olmak istemiyorum” yerine “Başarılı olmak istiyorum.”
*
Fena kitap değil ama daha iyisi var:
Bkz: İyi Hissetmek
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder