MERAKLISINA TOPLUMSAL CİNSİYETLER
(Genders)
Kathryn Bond Stockton
2021
Çeviren: Ömer Anlatan
Nova Kitap
1.Baskı - Ekim 2022
206 sayfa
14 Ekim 2024 Bu kitabı okumam ama çok da anlamamam
sorunsalı.
Bence biraz Amerikan olduğu için anlamadım. Siyahi
kadın – siyahi erkek, beyaz kadın – beyaz erkek, köleler, kızılderililer…
Bunlara dair bende bir alt yapı olmadığı için bu konulardan uzun uzun bahsetmesi
bende pek yer etmedi.
*
Kitaptan anladığım kadarıyla bir doğumda atanan cinsiyet
var. Genital organa göre anlaşılıyor. Ama bu bir cinsiyet tayini için yeterli
değil diyorlar. Çünkü interseksler var. Demek ki genital organ cinsiyet
tanımlamada yetersiz. Ama büyük ölçüde insanların baktığı husus bu. Sonra da
buna göre ailenin yetiştirmesi ve toplumun beklentisi oluyor. Buna da toplumsal
cinsiyet deniyor. Diye anladım ben. Yazarın ifadesiyle:
“Çocukların içine kız ya da oğlan gibi kelimeler
koyuyoruz. Bu, onların izinleri alınmadan yapılan ve hayatları boyunca karşılık
vermek zorunda oldukları bir müdahaledir.” Sf.27
Bebek doğuyor. Genital organına bakıyoruz. “Bu organın
görünürlüğü, doğumda atanan cinsiyetin temel belirleyicisidir. Gözlerimizi
bebeğin vücuduna diker ve bir okuma yaparız. Her şey beklendiği gibi
görünüyorsa, bebeğin cinsiyeti “olan” bir kelime atarız. (…) Kelime kağıtlara
geçer ve sesli olarak söylenir ancak onu bedene yapıştırmanın bir yolu yoktur.
Beden, kendi kelimesinden fiziksel olarak ayrıdır. (…) Kelime, ancak daha sonra
çocuğun içine girip çocuğun kendisini temsil eden bir kelime haline gelir.”
Sf.50
İnterseks çocuklar ve trans çocukların sanki daha önce
yoktu da yeni modaymış gibi lanse edilmesine karşı çıkıyor yazar. Eskiden de bu
çocukların var olduğunu ama eskiden bu çocukların tıp tarafından dönüştürüldüğünü
anlatıyor. Ameliyatlarla, hormonlarla bu çocuklar genital organlarıyla uyumlu
hale getirilmeye çalışılırmış.
*
“Doğduğunuzda toplumsal cinsiyet nedir biliyor muydunuz? Gerçekten
bilemezdiniz. Toplumsal cinsiyet, bildiğiniz bir şey haline gelir.” Sf.17 diyor
yazar ve toplumsal cinsiyetin iki şeyden meydana geldiğini söylüyor yazar: ırk
ve para.
Bunları açacağını vadediyor kitabın başlarında,
nitekim açıyor da sanırım ama ben pek anlayamadım bunlarla bağlantısını. Irkın
ve paranın özellikle paranın her şeyle bağlantısı var muhakkak ama kitapta bu
kısmı netleştiremedim. Para derken örneğin oyuncak sektöründen bahsediyor. Bunu
elinde tutan Mattel firması farklı cinsiyette çocuklar için oyuncaklar yaparak pazarını
genişletmeye çalışıyormuş. İşin parayla ilgili kısmı sadece bu mu anlayamadım.
“Oğlanlar oyuncak bebeklerle oynamaz. Elbette bazıları
oynar, ancak ellerinde bir oyuncak bebek görüldüğü anda, ona vurmuyorlarsa,
oğlanlıkları sorgulanmaya başlar.” Sf.28 Bunu anlayabiliyorum. Oyuncakların da
cinsiyetleri varmış gibi davranılıyor, evet.
*
ABD’de askere gitmek isteyen translar, tıbbi
maliyetler gerekçe gösterilerek askere alınmıyormuş. Translar bu duruma
tepkiliymiş.
Askerlikle ve erkeklikle ilgili çarpıcı bulduğum şöyle
bir değerlendirme var kitapta:
“Asker, var olan en itaatkar, en boyun eğen, en hüküm altına alınan, en seyyar,
en uysal bireydir. Asker, kelimenin tam anlamıyla itaat etmesi için
yaratılmıştır. Bu tanımla başka bir yerde karşılaşsaydık bunun geleneksel
kadınlık kalıplarına atıfta bulunduğunu pekala düşünebilirdik. Ama hiç de öyle
değil.” Sf.35
*
Yazar, başkasından alıntı yaparak evlilikle ilgili çok çarpıcı bir fikir
veriyor:
“Evlilikler, en değerli hediyenin kadınlar olduğu, hediye alışverişinin en
temel biçimidir. (…) Eğer işlem yapılan şey kadınlarsa o zaman birbirine
bağlanmış olanlar onu veren ve alan erkeklerdir; kadın, ilişkinin bir tarafı
olmaktan ziyade ilişkinin aracısıdır.” Sf. 102
*
Kitaptan öğrendiğim bazı yeni kavramlar var. Çevirmenin
notuyla:
Cinsiyet bozucu: İkili cinsiyet kalıplarını ve bunların atfettiği kadınlık ve
erkeklik rollerini kabul etmeyen, bunları reddeden ve bozan kişileri ifade eden
“gender non-conforming” ifadesinin dilimizde benimsenmiş karşılığı
Pirinç kraliçesi: LGBTQI+ jargonunda, Asyalılara karşı ilgi duyan Asyalı
olmayan gay erkekleri ifade etmek için kullanılmaktadır.
Chick-lit: İngilizcede genellikle genç, bekar ve çalışan kadınları konu alan
aşk romanları için kullanılan ifade
*
Neticede çok anlamadığım ama hiç yoktan iyidir bir kitap oldu benim için.
Aynı serinin başka bir kitabı için
Bkz: Meraklısına Feminizm