ELON MUSK

 

ELON MUSK

Tesla, SpaceX ve Muhteşem Geleceğin Peşinde

Ashlee Vance

2015

Çevirmen: Ali Atav

Buzdağı Yayınevi

13. Baskı – Şubat 2018

458 Sayfa

 

Elon Musk Tesla Motors ve SpaceX şirketlerinin sahibi.

Kitapta Elon Musk’ın hayatı ve bu şirketlerin varoluş hikayesi anlatılıyor.

*

1971, Güney Afrika, Pretoria’da doğmuş.

12 yaşında uzayda geçen, iyi – kötü arasındaki savaş konulu bir video oyunu tasarlamış ve bir dergi onun kaynak kodunu yayınlamış. Bu sayede 500 dolar kazanmış.

Tahmin edileceği üzere çok kitap okuyan bir çocukmuş. 14 yaşında “Bir Otostopçunun Galaksi Rehberi”ni okuyarak önemli olanın hangi soruları sormak gerektiğini bilmek olduğunu fark etmiş.

Okulda en zeki, en atletik, en bir şey değil. Yazarın görüştüğü bazı okul arkadaşları Elon’ın bugünkü başarısına şaşırmışlar, okulda buna yönelik bir popülaritesi yokmuş çünkü.

*

Büyükbabası ve büyükannesi (annesinin anne ve babası) maceracı insanlarmış. Bayağa maceracı. Uçakla Afrika gezisi yapan cinsten. Arabayla gezmek gibi, kendi uçaklarıyla. Kitapta fotoğrafları da var, çok tekinsiz gözüken bir uçak. Nitekim zaman zaman da kazalar yaşamışlar ama ölmemişler.

Annesi Maye Musk model. Babası Errol Musk mühendis. Kardeşleri Kimbal ve Tosca.

Babayı pek sevmiyorlar. Anlatmıyorlar ama psikolojik işkence izlenimi var. Mutlu bir çocukluk geçirmemiş. “Hayatı zehir ederdi.” diyor Elon babası için. İşkenceye varan akıl oyunları oynuyormuş babası çocuklarıyla.

Anne baba sonra ayrılıyor. Çocuklar annede kalıyor ama Elon babasına gitmek istiyor. O yalnız diye. Babası yeniden evleniyor, iki kızı oluyor.

*

Elon, Güney Afrika’dan Kanada’ya gidiyor. Güney Afrika’da askerlik yapmak istemiyor, ırkçı rejime çalışmak zorunda olacağı için. Annesinin bağlarını kullanarak Kanada’ya gidiyor.

İnternet daha gelişmemiş, bebek. İnsanlar ve işletmeler internetin ne işe yarayacağından habersiz. Zip2 adlı bir sistem kuruyor Musk. Bir çeşit şehir rehberi. İnternette işletmenin reklamı vereceksin. Ama internetin bu kadar erişilebilir olmadığı bir dönem olduğu için kapı kapı dolaşıp anlatmak, işletme sahiplerini ikna etmek gerekiyor.

Sonra Zip2’yi satıyor Musk ve zengin oluyor.

*

İnternet bankacılığına yöneliyor. X.com yeni işinin adı. Sonra adı PayPal oluyor. Onu da eBay 2002’de 1,5 milyar dolara satın alıyor

*

Sonra havacılık ve uzay ilgisi başlıyor.

Roket almak için Ruslarla görüşüyor. Fiyatı çok bulunca kendim yaparım diyor. SpaceX şirketini kuruyor.

Kitapta bu şirketin varlık mücadelesi çok yorucu. Elon’ın pes etmemesi de hayranlık uyandırıcı.

Roket denemelerini Pasifik Okyanusunda Kwajalein Adasında yapıyorlar. O kadar çok başarısız roket fırlatma denemeleri oluyor ki. Ve az buz paralar da gitmiyor. Ama sonra uzaya ülkeler ya da şirketler için uydu taşıyan roketlerden ayda bir tane gönderir hale geliyor, üstelik daha düşük maliyetle. Zamanla yüklerini uzaya taşıdıktan sonra dünyadaki fırlatma rampalarına tam olarak geri dönebilen, tekrar kullanılabilir roketleri test ediyor.

*

Musk aşırı inanıyor yaptığı işlere. Hayır/imkansız gibi kavramları da bilmiyor. Hatta böyle söyleyenleri gözünün yaşına bakmadan kovuyor. Empati yoksunu. Halden anlamıyor. Herkesi kendisi gibi sanıyor. Samimi bir şekilde anlamıyor diğer insanların neden kendisi ile aynı fikirde olmadığını, neden kendisi kadar çok çalışmadıklarını. Zor bir patron yani.

İşe alımlarda bir dizi testten sonra Musk ile görüşme hakkına sahip olunuyormuş. Önceden bilgilendiriliyormuş adaylar, Musk sizinle ilgilenmeyebilir, göz teması kurmayabilir, panik olmayın, vakti gelince konuşur, o konuşma da 30 saniye ile 30 dk arası sürer diye.

Saygın üniversitelerin başarılı öğrencilerini tespit eden elemanları varmış Musk'ın. Yetenek avcıları yani.

Onunla beraber çalışanların görüşleri de yer alıyor kitapta. Musk’a göre bir saatte bitmeyecek iş yokmuş, ama bir saat diyorsa 2-3 günde bitermiş. Zaman konusunda böyle bir problemi varmış.

Bu arada SpaceX’te bir de Türk çalışan varmış: Bülent Altan. As bayrakları J

Jeff Bezos, BlueOrigin şirketini kurarak SpaceX’e rakip olmuş ve Musk’ın elemanlarını almış.

Roket, uzay, Mars’a yolculuk, turistik yolculuk değil orada yaşamaya yönelik bir planlar… Bunlar kulağa inanması çok güç geliyor ama Elon Musk insanların inanmasını sağlıyor.

“Eğer Musk’ın söylediği ya da yaptığı şeylerden bazıları kulağa saçma geliyorsa; bunun sebebi bir bakımdan oldukça saçma olmalarındandır.” Sf.15

Şöyle bir anektot var kitapta. Iron Man filminde Tony Stark rolündeki Robert Downey Jr, Elon Musk ile tanışmak istemiş. Tony Stark’ın bugünkü gerçeği gibi görmüş onu.

*

Gelelim Tesla’ya.

Tesla Motor’u başkaları kuruyor. Elektrikli araba üreten bu şirketi daha sonra Elon Musk satın alıyor. Ama sanki o kurmuş gibi gözüküyor. Şirketin asıl kurucuları ile bu nedenle tatsızlık yaşıyorlar ama zamanla Elon Musk şirketi o kadar ileriye taşıyor ki kurucunun kim olduğu önemsiz hale geliyor.

Elektrikli arabalar üreten bu şirket, petrole bağımlılığı ortadan kaldırmayı amaçlıyor.

Tesla araçları için iPhone’un araba hali deniyor. Başta insanlar duyarsız kalıyor ama zamanla bir imaj doğuyor:

“Tesla insanlara sadece bir otomobil satmıyordu; onlara geleceğe bir dokunuş, bir bağlantı, bir imaj ve duygu satıyordu.” Sf.347

Tesla Model S, Model X araçlarının ardından Model 3’ü çıkarırken lityum iyon akü fabrikası (Gigafactory) kurup bunun da hazır olmasını istiyor. Böylece araçların aküsünü de kendisi üretecek. Bu fabrika ile araç satış ve dağıtımı eş zamanlı olsun istiyor, gecikmenin tehlikesini şöyle açıklıyor:

“Altı aylık bir bekleme Gelibolu gibi olur. Bombardımanın hemen ardından saldırmalısınız. İki saat boyunca takılıp kalırsanız Türkler mevzilerinize tekrar yerleşir. Zamanlama önemlidir.” sf.382

 *

Musk’ın kuzenleri Rive kardeşler 2006’da güneş enerjisi paneli şirketi olan SolarCity’i kuruyor.  Musk en büyük hissedarı oluyor.

Böylece SolarCity, Tesla, SpaceX tek bir şirket gibi, birbirlerinden faydalanıyorlar.

Kitabın yazıldığı dönemde (2015) Elon Musk’ın denizaltı arabası ve hyperloop projesi varmış. Hüp diye geçmece, ışınlanmaca.

*

Elon’ın beş çocuğu var. İkiz ve üçüz. Çocukların annesi Justine Musk, blog yazan, kitapları basılmış biri. Ama Elon’un gölgesinde kalmış, o yüzden mutsuzlaşmış. Elon da pek saygı duymuyormuş anladığım kadarıyla. Kadın, yazdığı kitaplarla gündeme gelmek istiyor, Elon’a rica ediyor, beni insanlara yazar diyerek tanıt diye. Elon: “Bu karım Justine, kendisini yazar diye tanıtmamı istiyor.” diye dalga geçiyor. Sonra tabii ki boşanıyorlar. 2008’deki boşanma anlaşmalarına göre Elon iki milyon dolar tazminat verecek, 17 yıl boyunca aylık 80 bin dolar nafaka ödeyecek ve bir de Tesla Roadster araba verecek, çocukların velayetini paylaşacaklar.

Elon Musk’ın bir kız arkadaşa ayıracak zamanı pek yok. Bunu bir çeşit görev gibi görüyor. Kız arkadaşıma haftada on saat ayırmam yeter mi diye soruyor arkadaşlarına.

Boşanma davası devam ederken 22 yaşındaki aktris Talulah Riley ile tanışıyor. Çok kısa sürede de evlenme teklifi ediyor. Musk ondan 14 yaş büyük. 5 çocuklu 2 şirketli (SpaceX, Tesla) bir adam. Evleniyorlar. Boşanıyorlar. Sonra yeniden evlenip yeniden boşanıyorlar.

Elon Musk’ın çocuğu olmak pek çok olağanüstü şeyi olağan bulmak demek. Çocuklar babalarının roket fabrikasına burun kıvırıyorlar, üff yine mi roket diye. Justin Bieber ile gezintiye çıkıyorlar. Monaco Grand Prix’ine gidip Monaco Prensi ve Prensesi ile vakit geçiriyorlar.

Elon Musk, kendisinin bugünkü halini çocukken yaşadığı zorluklara bağlıyor. Bu sayede güçlü biri olduğunu düşünüyor. Kendi çocukları ise zorluk görmüyor ve bu yüzden endişelenip onlara suni zorluklar yaratıyor. Bilgisayar oynamalarına sınır koymak gibi. Şu kadar saat kitap okursan şunu yapabilirsin gibi. Bence babasının kendisine oynadığı psikolojik akıl oyunlarını daha çağdaş ve masum gözüken yollarla çocuklarına oynuyor. Yemin edebilirim ama ispat edemem.

*

Elon Musk’ın en büyük korkusu Google’ın kurucu ve CEO’su Larry Page’in insan ırkının kökünü kazıyabilme imkan ve kabiliyetine sahip yapay zekalı robot filosunu kuruyor olma ihtimali imiş.

 *

Musk’ı P.T.Barnum’a benzetiyorlar.

“Musk, insanların korkuları ve kendilerine olan nefretlerinin peşinde koşarak sıra dışı bir büyüklükte zengin olan P.T.Barnum’un bilim kurgu versiyonudur.” Sf.16

“The Greatest Showman” filmi de P.T.Barnum’un hayatından esinlenilmiş.

*

Elon Musk, zengin oluyor ve bunu hak ediyor da. Büyük hayaller kuruyor ve dev riskler alıyor. Zekasını ideallerini gerçekleştirmek için kullanıyor.

Şimdi ise zekalar, reklamlar üzerine kafa yoruyor. Eski bir Facebook çalışanı ve tasarımcısı olan Jeff Hammerbacher’ın dediği gibi: “Kuşağımın en zeki kişileri, insanların reklamlara nasıl daha fazla tıklayacağı üzerine kafa yoruyor.” Sf.23

Bu konu bir Netflix belgeseli olan “SocialDilemma”da da dile getirilmişti.

*

Yazar kitaba Elon Musk’ın fazla kontrolcü ve müdahaleci olduğundan yakınarak başlamıştı, ilerleyen sayfalarda yaptığı işlere, pes etmezliğine ve azmine saygı duyarak sonlandırıyor. Onu şöyle tarif ediyor:

“O bir mucit, sosyetik bir iş adamı ve büyük fikirleri alarak onları büyük ürünlere dönüştüren bir endüstri adamıdır”