GÖMÜLÜ ŞAMDAN

 

GÖMÜLÜ ŞAMDAN

(Der Begrabene Leuchter)

Stefan Zweig

1937

Almanca Aslından Çeviren: Regaip Minareci

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

18.Basım - Aralık 2022

110 sayfa

Yahudiler için kutsal olan bir şamdanın oradan oraya diyar diyar savruluşu anlatılıyor kitapta. Şamdan aslında kayıpmış ama yazar ona alternatif bir son yazmış.

*

Vandallar Roma’yı basıyor. Şehir yağmalanıyor. Vandallar, Yahudilerin Menora dediği, Musa’nın gördüğü, Harun’un kutsadığı, Süleyman’ın evindeki, kutsal şamdanı da alıyorlar.

Yaşlı Yahudiler şamdanın peşinden gitmeye karar veriyorlar. Yanlarına bir de genç bir erkek alıyorlar ki olaylara tanıklık etsin, yaşlılar ölünce geride kalıp olanları nesilden nesile aktarsın.

Şamdanın Vandallar tarafından yere düşürülmesine üzülen çocuk, şamdanı taşıyan adama saldırıyor, çocuğun kolu kırılıyor.

Şamdan gidiyor, yaşlılar ve çocuk geride kalıyor.

Bu çocuk Benjamin Marnefesch büyüyor, yaşlanıyor ve bu kutsal şamdanı gören son kişi olarak dini açıdan kıymet verilen bir insan oluyor.

*

Bizans komutanı Belisarios şamdanı Vandallardan alıp Bizans’a götürüyor.

Benjamin çocukken başaramadığını şimdi ihtiyarken başaracağını umarak Bizans’a gitmeye karar veriyor şamdanı almak için. O da yanına genç birini almak istiyor, kura çekiliyor. Jojakim çıkıyor.

Yahudiler para toplayıp Bizans kralından şamdanı satın almaya karar veriyorlar.

Benjamin krala hediyeler sunarak bu şamdanın başkaları için lanetli olduğunu, ancak yerinde Kudüs’te olursa tanrının gazabından korunacağını, burada durursa imparatorluğu yok edeceğini anlatıyor. Kral şamdanı Kudüs’e göndermeye karar veriyor ama kilisede durmasını istiyor.

Benjamin ve Yahudi cemaati bu karara üzülüyorlar ve Benjamin’in de eski saygınlığı kalmıyor.

Sarayın kuyumcusu Yahudi Zekeriya. Değerli her ganimetin bir kopyası yaptırılırmış Zekeriya’ya. Şamdanı da getirmişler ona. Şamdanın birebir aynısını yapmış. Sarayın haznedarı iki şamdan arasında fark görmeyerek kopya olanı seçip diğerini bırakmış.

Sahte olan şamdan,  Kudüs kilisesine götürülmüş. Daha sonra Persler onu alıp parçalamış.

Aslında burada artık şamdanın hikayesi bitmiş. Ancak yazar devam ediyor.

Zekeriya, Benjamin’i çağırıp gerçek şamdanı veriyor. Benjamin şamdanı tabuta koyup gömüyor. Çünkü Yahudilerin bir yeri yurdu yok, şamdanı hiçbir yerde güvende tutamazlar, en iyisi toprağın altında olsun. Gömüyor ve yerini kimse bilmeden gömüldüğü yerde durmaya devam ediyor.

*

Yani Kudüs’ten Roma’ya, Roma’da Vandallar tarafından alınıp Kartaca’ya, Belisarios Kartaca’yı fethedince Bizans’a götürülen şamdanın Kudüs’te son bulan hikayesi.