ÖZGÜRLÜĞÜN GELECEĞİ YOKTUR

ÖZGÜRLÜĞÜN GELECEĞİ YOKTUR

Edebiyatta Spinoza

Yazarı: Cemal Bali Akal

Yayınevi: Dost Kitabevi

Basım Yılı: 1. Basım- 2004

Sayfa Sayısı:135

Sayın Cemal Hocam. Önünüzde saygıyla eğiliyorum.

Derin bilgi birikiminiz karşısında adeta sarhoş oldum.

Hayatında Spinoza okumamış bir insan olarak kalktım, "Edebiyatta Spinoza" konulu bir kitap okudum. Öncelikle bu nedenle kendime kocaman bir aferin. Herkes yapmaz bunu. 

Böylece de gözüm korktu Spinoza'dan. Çünkü edebiyatta ve bağlantılı diğer alanlarda Spinoza'dan etkilenmiş dev insanlar bile onun kitabını tam okumadıklarını, bitirmediklerini, okuyup bitirenlerse tam olarak anlamadıklarını belirtmişler.

"Bu akşam üzüleceğim, bu akşam üzüleceğim, çünkü felsefeyi anlamıyorum. On dört yıllık üzüntü. Polisiye roman okur gibi, Kant, Descartes, Hegel, Spinoza okumak.Ne kadar ısrar edersem, ne kadar çabalarsam, paragrafı, sözcüğü, noktalamayı, cümleyi ne kadar ölçüp biçersem, cümleden, noktalamadan, sözcükten o kadar kopuyorum." sf 61

Hay yaşa. Bunları Leduc, La batarde (Piç) adlı otobiyografik romanında yazmış. Tam olarak bende de böyle oluyor.

Ben ki Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar'ını okumaya başlamış, daha otuz sayfa okuyamadan bırakmış, sonra yeniden başlamış, yarısına bile gelemeden pes etmiş, üçüncü denemede de bitiremeden bırakmanın utancını yaşamışım. Ben şimdi hangi cesaretle başlarım Ethica'yı okumaya. 

 Belki de kendimi Tutunamayanlar için, Ethica için hazırlıyorum. Ne belli.

"Ümitsizlik içindeki adam, Shakespeare, Marx ve Spinoza okur. Spinoza'nın düşünceleri arasındaki bağlantıyı ve karmaşık cümleleri -tüm Spinoza okurları gibi- tam olarak kavrayamamakta, ama okudukça sözcüklerin ardında yatan genel anlamın içtenliğini ve gücünü sezerek, Spinoza'yı anladığı izlenimine kapılmaktadır." sf 69

Sonuçta kim ne anlarsa anlasın;

"Spinoza üstüne çalışanların da, Spinoza'ya edebi metinlerinde yer verenlerin de üstünde birleştikleri nokta şudur: Herkes Spinoza'yı kendine göre anlar." sf 72

Herkesin Spinoza'sı kendine yani.

Satırlarıma bir şiirle son vermek istiyorum:

Gerçeğe sadık bir fırça bulunamadığı için,

Ünlü Spinoza'nın portresi yapılamadı,

Ama bilgelik ölümsüz olduğu için,

Asla ölmeyecek yapıtları.

Lucas