24 Haziran 2025 Salı

DEĞMEZ

 


DEĞMEZ

İsmail Güzelsoy

2015

İthaki Yayınları

1.Baskı - Kasım 2024

384 Sayfa

İlginç bir kurgu.

Başta ilgimi çekmedi ama sonlara doğru ilginçleşmeye başladı.

*

Önce iki karga tanıyoruz. Nevırmor ve Simsiyah adlı bu kargalar buz kaplı Aras Nehri'nde donmuş bir insan bedeni görüyorlar.

Kargalar denizdeki adamın ölüp ölmediği üzerine iddiaya giriyorlar. Nevırmor ölmediğini iddia ediyor, kazanırsa bir göz istiyor, kendisinin bir gözü yok çünkü. Simsiyah ise öldüğünü iddia ediyor, kazanırsa istediği bir şeyi Nevırmor’a yaptıracak.

*

Ninno'yu tanıyoruz sonra.  Doğanın seslerini duyan ve onlarla konuşan bir deli. Rüzgar, gece, çiçekler... Hepsiyle konuşuyor. Bu konuşma Pamuk Prenses'in geyikle, kuşla tatlı tatlı konuşması gibi düşünülmesin. Küfür kıyamet konuşuyor Ninno. Doğadaki bu dostlarından öğreniyor ki Faruk Ferzan sınırdan karşıya geçmeye çalışırken nehirde donmuş. 

Ninno ve arkadaşları Faruk Ferzan'ı çıkarıyorlar nehirden. Onu iyileştirmeye çalışıyorlar. Oradan bacak, buradan parmak ekliyorlar. Herkes kendinden bir organ veriyor. İyileştiriyorlar Faruk’u. 

Peki kim bu Faruk Ferzan?

*

Faruk Ferzan, babası kaptan. Babası, karısını ve çocuğunu terk ediyor başka bir kadın için. Faruk'un annesi bu duruma çok üzülüyor, bunalıma giriyor ve ardından intihar ediyor. 

Faruk, dayısının matbaasında çalışmaya başlıyor. Hem yazmaya hem çizmeye yeteneği var. Bir gün dayısının aracılığıyla bir gazetede iş buluyor. Gazetede yarım kalmış bir tefrikayı bitirip adından söz ettiriyor ve kendisi yeni yazılar yazmaya başlıyor. 

Burada Süreyya ile tanışıyor. Süreyya da yazılar yazıyor, yazdığı yazılarla fanatiği de oluyor düşmanı da. Sonunda yurdu terk ediyor Süreyya.

Süreyya, "İştiraki" adlı bir cemiyete bağlı. Bu cemiyet/şirket/şebeke... her neyse, buraya Faruk da dahil oluyor. Ancak istihbarat ajanları Faruk'u takip ediyor ve şebekeye ulaşıyorlar. Faruk da kaçmaya karar veriyor. Süreyya'nın sevip saydığı Değil Efendi aracılığıyla Faruk, Ninno'nun ve arkadaşlarının olduğu Doslar Köyüne gidiyor.

*

Bu kasabada bir avuç ihtiyar bulunuyor. Zamanında deprem ve hastalıklar nedeniyle insanlar ölmüş, gitmiş. 

Köyden biri bir gün yolda yaralı bir kız görüyor. Kızın adı Yelda. Umumhaneden kaçmış. Yelda'yı alıp iyileştiriyorlar.  Yelda Doslar'ı seviyor ve bir plan yapıyor. Kaçtığı umumhaneyi soyup oradaki kızları alıp Doslar’ı geliştirmek. 

Plan işliyor. Umumhaneden kurtarılan kızlar, intikam için pezevenklerini bayıltıp pipilerini kesiyorlar, öyle kaçıyorlar. Kurtarılan kızlar ve köydeki erkeklerle umumhaneden soyulan para köyü güzelleştiriyor.

Bu kızların doğum yapması imkansız iken biri hamile kalıyor. Doğan çocuğu hepsi sahipleniyor. Adını Süreyya koyuyorlar. Evet! Zurnanın zırt dediği yer! 

*

Araştırmacı Süheyl Bey ve karısı Muazzez Hanım bir gün Doslar'dan geçmiş. O zaman daha çocuk olan Süreyya’yı çok sevmişler ve İstanbul’da tahsil görsün istemişler. Süreyya ve köylüler kabul etmiş, yolları ayrılmış ama gönülleri hep bir olmuş. 

Altı yıl sonra Muazzez Hanım vefat etmiş. Süreyya ile Süheyl Bey, dedikodulara rağmen hayatlarına devam etmiş. 

Süreyya, Faruk’a aşık olunca bunu Doslar’a yazdığı mektupta itiraf etmiş. Yıllar sonra da mektup yazıp Faruk’un oraya geleceğini söyleyince tüm Doslar ahalisi heyecanlanmış tabii. Ama Süreyya kim olduklarını Faruk'a söylememelerini tembih etmiş. Faruk'u Süreyya'ya gitmek üzere sınırın öte yakasına güle oynaya uğurlamışlar ama nehirde donduğunu görünce tabii hepsi şok. Hepsi elinden geleni yapıp iyileştirdiler ama adamı. Vallahi bravo!

Faruk ile Süreyya sonunda kavuşuyor, kucaklaşıyorlar. Faruk'un Süreyya'yı kucaklayan parmakları aynı zamanda Doslar ahalisinin parmakları.

*

Burada Faruk'un ameliyatını gerçekleştiren, onu iyileştiren Doslar'ın doktoru Sadere'den ayrıca bahsetmek gerekir. Çocukluğu şiddetle geçmiş. Sonra bir hekimin yanında hekimlik öğreniyor. Başka hekimlerle tanışıyor. Kimisi çılgın olan hekimler. Beynini gebe bir kadına koyup sonra doğan çocuğa da beynini koymak gibi sıra dışı ve tehlikeli fikirleri olan çılgın doktorlar. Sadere’nin hoşuna gitmiyor böylesi fikirler. Kendi yöntemlerini kullanıyor ve namı yürüyor. O kadar yürüyor ki Doslar’ın kırk yıl önce hadım ettiği pezevenkler yıllar sonra bir doktordan kendilerini iyi edecek tek kişinin Sadere adlı bir cerrah olduğunu öğreniyorlar. Gidiyorlar Doslar’a. Aradan onca yıl geçmiş olsa da pezevenkler Yelda’yı görünce hemen tanıyorlar ve silaha sarılıyorlar. Herkes ölüyor. Pezevenklerden biri oraya buraya ateş ederken bir beyaz bir siyah kargayı da vuruyor. Evet ne yazık ki Nevırmor ve Simsiyah. 

Tam da Nevırmor'un bir gözü olmuştu. Faruk’un Yelda’ya verdiği renkli küçük bir taşı Simsiyah alıp Nevırmor’a veriyor. Nevırmor çok mutlu oluyor ve bir gözünün yok olma hikayesini anlatıyor. Sahibi Süleyman’ın sevgilisi kargadan hoşlanmıyormuş. Sevişirlerken kız, karga kendisine bakıyor diye huzursuz oluyormuş. Süleyman bunun üzerine tornavidayla karganın bir gözünü oymuş. Diğerini de oyacakken karga, Süleyman’ın iki gözünü çıkarıp kaçmış.

*

Başta sıkıldım, nereye bağlanacak anlayamadım. Bu gidişat şaşırttı. Sürpriz oldu sonu.


23 Haziran 2025 Pazartesi

MUCİT

 

MUCİT

(L’inventeur)

Miguel Bonnefoy

2022

Fransızca aslından Çeviren: Birsel Uzma

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

1.Basım - Ekim 2024

127 sayfa


Güneş enerjisini kullanmayı akıl eden bir mucidin icat ettiği aletle başarılı olması, saygın bir çevre edinmesi ama sonra işlerin tepetaklak ters gitmesi hikayesi. 

*

Mouchot, talihsiz bir çocuk olarak dünyaya geliyor. Çeşit çeşit hastalıklar geçiriyor doğduğundan beri. Öyle ki bazen hastalıktan ölü gibi yatıyor. Kendisini ölü sanmasınlar diye not bırakıyor yanına: "Öyle görünüyor olsam da ölü değilim." diye. Kıyamam. Asosyal, sessiz, içine kapanık bir çocuk oluyor. 

Büyüyor ve güneş ısısını kullanan bir aygıt icat ediyor. Aygıtını anlatan bir kitap da yazıyor. Devlet ona ödenek veriyor. Arada savaş çıkıyor, Paris'ten kaçıyor, Cezayir'e gidiyor... ama işler genel olarak yolunda gidiyor.

Mouchot gördüğü takdirle ve aldığı ödeneklerle araştırmaya devam ediyor. Ama bir çalışması sırasında gözlerinde sorun yaşamaya başlıyor. Aynı dönem Fransa yeni kömür yatakları keşfediyor ve güneş enerjisinin verimli olmadığı kanısına varılıyor. Mouchot’un ödenekleri kesiliyor. Zaten sonra da petrolün kitlesel kullanımı ile işi bitiyor. Durumu kötüleşiyor. Patentini satıyor. Kirasını ödeyemiyor. Küçük bir daya taşınıyor. Ev sahibi Pierrette Bottier adlı kadın ona iyi davranıyor, iyi bakıyor. Evleniyorlar. Evlendikten sonra kadın değişiyor. Mouchot'un mallarını har vurup harman savuruyor. Ölür de geliri kesilir diye ona benzeyen bir adam buluyor. Ama benzeyen adam önce ölüyor. Herkes gerçek Mouchot öldü sanıyor. Geliri kesiliyor. Karısı akıl hastanesine yatırılıyor. Mouchot onu oradan almak için uğraşıyor. Kadını bırakıyorlar. Daha da delirmiş olarak dönüyor. Kimseye evin kapısını açmıyor, Mouchot’a da izin vermiyor. Gelen mektupları da çöpe atıyor. 

Artık sefil, ihtiyar, kötü durumda olan Mouchot’a akademiden ödül alacağı haberi geliyor. Ödülü almaya hevesleniyor. Eski bir takım elbisesini giyiyor. O şekilde yatağa uzanıyor ve ölüyor. O sırada dışarıda olan karısı eve gelip onu öyle buluyor. Cebinde kim bilir ne zaman yazılmış bir not: "Öyle görünüyor olsam da ölü değilim."

*

Yer yer komik yer yer dokunaklı bir macera. Okurken ben bu icadın hiçbir zaman değer görmeyeceği, Mouchot'un başarısız bulunacağını sanmıştım. Yanıldığıma sevindim. Sonunu iyi getiremese de güzel başarılı bir kariyeri oldu. 

*
 Yazarın yine aynı tempoda bir başka kitabı için bkz: Miras 

Bu arada yazar benden yalnız bir yaş büyükmüş. Artık dünya çağında yazarlar yaşıtlarım oluyor yani. 

*
Böyle icatlı mucitli bir başka kitap için bkz: Kitab-ül Hiyel/İhsan Oktay Anar

18 Haziran 2025 Çarşamba

PERİ GAZOZU

 


PERİ GAZOZU

Ercan Kesal

2014

İletişim Yayınları

21.Baskı - 2025

198 sayfa


Ercan Kesal’ı oyuncu olarak biliyoruz. Halbuki öncesinde doktormuş. Bu kitabında doktorluğunun zorunlu şark görevindeki anılarını anlatmış. Bozkır doğu kasabalarında geçen hikayeleri tahmin edersiniz. Sefillik, trajik ölümler, kız çocuklarına yaşatılan zulümler, yedi yaşına kadar kimliği çıkarılmamış hatta ismi bile konuşmamış kız çocukları, tecavüzler, tecavüz sonucu hamile kaldığı için öldürülen kız çocukları… gibi.

Ülkenin hali de çok iç açıcı değil o dönemler - sanki şimdi çok iyi- siyasi çatışmalar, işkenceler, idamlar…

*

Babası gazozcuymuş Ercan Kesal'ın. Kitabın adı da buradan geliyor. İlk kitaplarını babası almış. Drina Köprüsü imiş ilk kitabı.

*

Pek çok trajik ölüm vakası ile karşılaşmış. 

Örneğin ev yapımı patlıcan konservesi yemiş bir aile.  Ama konservede botulismus adlı çok kuvvetli bir zehir üremiş. Tüm ev halkı ölmüş. 

Bir başka örnek; Küçük çocuk tarlada akşam vakti buğday yığınına uzanıp uyumuş. Yığın içindeki çocuğu görmeyen traktör şoförü baba traktörle çocuğunun üzerinden geçmiş.

Kötü yola düştü diye abileri tarafından öldürülmek istenen genç kızı abileri otobanda bir viyadüğün kenarına getirmişler. Abiler, kızın oradan aşağı atlayıp intihar etmesini istemiş. Kız, çok yüksek, korkuyorum, gözümü bir şeyle kapatın, diyerek atlamış. 

*

Trajik ölüm hikayelerinin yanı sıra diz boyu fakirlik de var. Örneğin; Maden kazasında ölen bir işçinin yaralarına müdahale için pantolonunu kesecek doktor. İşçinin arkadaşı diyor ki pantolonu kesmeseniz olur mu, oğlu var, o giyer.

*

Bozkır kasabalara atanan bu doktor, kaymakam, müdür erkeklerinin eğlence anlayışından da bahsetmiş yazar. Elbette eğlence namına gittikleri yer kepaze Ankara pavyonları. Yazar da buralara gittiğini, hatta bazen maaşı yetmediği için gidemediğini, buralarda Ziraat Bankası müdürü, PTT müdürü ve benzeri zevat ile takıldığını anlatıyor. 

*

Yazar, anılarını birbirine kararak anlatmış. Örneğin önce bir doktorluk anısı, hastayla olan diyaloğu. Ardından o anıyı anımsatan bir özel yaşam anısı. Bir görev yerinde idrarını yapamayan hastaya müdahale ederken heyecandan ellerini çok bastırıyormuş ve hastanın idrarının çıkmasını engelliyormuş. Hemşirenin doktor bey, bırakın elinizi, korkmayın demesiyle sakinleşmiş. Bu anının ardından babasının ölmeden önce ellerini sıkıca tuttuğu ve babasına baba korkma, bırak ellerini dediği anıyı anlatıyor.

*

Taşra insanlarının acısı bir yandan, memleketin genel acı verici durumu beri yandan. Hangi birine dert yansın bu adam? Dert yumağı bir kitap. 

16 Haziran 2025 Pazartesi

AHENK

 


KOZMİK RİTİM
AHENK
YARATILIŞIN MATEMATİĞİ

Ünal Güner

2025

Destek Yayınları

1.Baskı - Şubat 2025

188 sayfa


Çakraları çok güzel anlatan bir kitap. Gelgelelim çakralar benim ilgimi çekmiyor. Ancak ilgi duyanlar için verimli bir kitap gibi duruyor. 

*
Benim ilgimi şu cümle çekti:

“Ben başarabilirim, gereken yardım, ihtiyaç duyduğum anda bana gelir, ben iyiliklerin, güzelliklerin ve başarıların mıknatısıyım, iyi beni bulur…” Sf.34

Olumlama cümlelerini severim. Bu şekilde düşünmek ve söylemek alışkanlığı edinmek lazım. Hem kulağa hem gönüle iyi geliyor. 

*

“Köklenmek demek, dünyaya kazık çakmak değildir, kolaylıkla alabilmek ve bırakabilmek demektir.” Sf.56

Bu kolaylıkla almak-vermek meselesini de önemli buluyorum. 

*

Yalnız kitapta şöyle bir şeye rastladım. Güldürdü beni. Boğaz çakrası, beşinci çakraymış. Bunun eksik olduğu insanlarla ilgili şu bilgi var:

“Beşinci çakrası tıkalı olan kişide gözlemlenebilecek belli başlı sorunlar şunlardır: çıkarcılık, namussuzluk…
Sf.141

Namussuzluk mu? Yani bundan sonra namussuz demiyoruz, "beşinci çakrası tıkalı kişi" diyoruz.

*

Ünal Güner'in okduğum diğer kitapları için bkz:


KENDİME DÜŞÜNCELER




KENDİME DÜŞÜNCELER

Marcus Aurelius 

M.S 170

Yunanca Aslından Çeviren: Y. Emre Ceren

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

11.Basım - Ocak 2021

144 sayfa

Bir liderin böyle bir kitap yazmasını kıymetli buluyorum. Mevcut liderlerden de böyle bir performans bekliyorum. Kendi yazdıkları elbette şöyle de mükemmelim, böyle de iyi işler başardım... minvalinde olacaktır ama olsun, o da kabulüm. Kendilerini nasıl gördüklerini merak ediyorum. 

Marcus Aurelius güzel görmüş. 

MS 121’de Roma’da doğmuş. Soylu bir aileden geliyor. Küçük yaşta babasını kaybediyor. Büyükbabası tarafından yetiştiriliyor. Dönemin imparatoru Hadrianus tarafından kollanıyor. Sonra tahta çıkan Antoninus Pius da Marcus Aurelius’u önemli görevlere getiriyor. 18 yaşındayken Antoninus’un kızıyla nişanlanıyor. Antoninus’un ölümüyle tahta geçiyor. Manevi kardeşi Lucius Ceionius Commodus’u tahta ortak ediyor. Birlikte Roma’yı yönetiyorlar. MS 180’de ölüyor.

Stoacı felsefeyi benimseyen bir imparator Marcus Aurelius. Bu felsefeye göre insan doğayla uyum içinde yaşarsa mutlu ve erdemli olur. Bir imparatorun buna inanması garip görünüyor. Zira liderlik hele de eskinin imparatorluğu doğadan uzak, maddi dünyaya yakınken. 

İyi hoş değerlendirmeleri var. Örneğin:

Gevezeliğe ve işgüzarlığa yönelme. sf.24

Hiçbir işi gelişigüzel ve sanatın temel ilkelerine uyumsuz yapma. Sf.29

İnsanlar kır evlerinde, deniz kenarlarında ve dağlarda inzivaya çekilecek yer arar; sen de buna şiddetli bir özlem duyuyorsun. Fakat bu özlem çok cahilcedir. Eğer inzivaya çekilme isteği duyuyorsan… insan dilediği zaman kendi içinde inzivaya çekilebilir… Sf.29

Bazı şeylerin bazı insanlar tarafından belli bir şekilde yapılması zorunludur, aksini beklemek, acı özsuyu olmayan incir ağacı istemek gibidir. Sf.31

Sabahları kalkmayı canın istemedikçe şunu hatırla: İnsanlık görevi için kalkıyorum. Eğer bunun için doğduysam, bunun için dünyaya gönderildiysem neden huysuzlanıyorum? Sf.41

İntikam almanın en iyi yolu intikam alınacak kişiye benzememektir. Sf.53

Yaptığın işte her şeyin bir sırası olduğunu unutma, her şeyi sırasıyla, öfkeye öfkeyle karşılık vermeksizin uygun yöntemle yap. Sf.58

Başkalarının sözlerini dikkatle dinlemeye alıştır kendini ve konuşanın zihnine girmeye çalış elinden geldiğince. Sf.64
Başkaları ne söylerse söylesin ya da ne yapıyorsa yapsın, benim iyi olmam gerekir. Sf.67

İnsan yaşamını kırk ya da on bin yıl da soruştursan fark etmez, hepsi aynıdır. Daha fazla ne görebilirsin ki? Sf.72

Daima ilk izlenimlere bağlı kal ve onlara kendinden bir şey katma; böyle yaparsan başına hiçbir şey gelmez. Sf.86

İşlerini ağırdan alma; sözlerinde bulanık, düşüncelerinde kararsız olma. Sf.87

Nasıl iyi bir insan olunacağı hakkında daha fazla konuşma, öyle biri ol. Sf.106

Bizi rahatsız eden insanların eylemleri değildir, çünkü bu onların yönetici ilkeleriyle ilgilidir; bizi rahatsız eden bu eylemlere dair yargılarımızdır. Öyleyse düşünceni değiştir, yargını defet ki öfkeden kurtulabilesin. Sf.119


*

Böyle aklı başında sözlerin yanı sıra köleleriyle cinsel münasebette bulunmadığını da belirtmiş. Bunun için tebrik beklemesi normal o dönem için. Zira köleler, yeri gelince efendilerinin cinsel kölesi de oluyormuş. O bu amaçla kullanmamış. Sağ olsun.

Onun bunun metresine de yan gözle bakmamış:
“Büyükbabamın genç sevgilisinin yanında pek uzun bir süre kalmadım, böylelikle gençlik baharımı muhafaza ettim ve çağından evvel rüştüme ermedim, hatta gerekenden daha geç kaldım.” Sf.9

Geç olsun güç olmasın diyelim.

*

İlginç bulduğum bir başka öğüdü kitaplarla ilgili:
“Kitaplara duyduğun açlıktan kurtul.” Sf.14 

Çok kitap okunmasını tavsiye etmiyor kitaplara kapılıp gidilmesin diye. Pardon da MS.100'lü yıllarda zaten kaç tane kitap var ve bu kitaplara zaten kaç kişi erişebiliyor ki? Üç kitap okuyan çok kitap okumuş sayılıyordur herhalde ve o bile çok mu?

*

Ölüme çok değiniyor. Hayatın kısalığı ve geçiciliğini aklından çıkarmıyor gibi görünüyor:

Gördüğün her şey yok olacak, yok olan şeyleri görenler de kısa sürede yok olacak. Sf.96

Çok öfkelendiğinde ya da sabrın tükendiğinde, insan yaşamının bir an olduğunu ve kısa sürede hepimizin yan yana cansız uzanacağını düşün. Sf.119

*

Kitabın neredeyse iki bin yıl önceki bir imparator tarafından yazılması ve günümüze gelebilmesi ve hala bugün için de geçerli öğütler içermesi hayranlık uyandırıcı. 

12 Mayıs 2025 Pazartesi

BEATRICE'TEN SONRA BİRİNCİ YÜZYIL

 

BEATRICE'TEN SONRA BİRİNCİ YÜZYIL

(Le Premier siecle apres Beatrice)

Amin Maalouf

2005

Çeviren: Orçun Türkay

Yapı Kredi Yayınları

22.Baskı - Şubat 2025

167 Sayfa


Kız çocuklarını ortadan kaldıran bir madde üretilmiş, el altından dağıtılıyor. Ta ki kız-erkek dengesi gözle görülür şekilde bozuluncaya kadar. O zaman işin aslı ortaya çıkıyor. 

Öyle bir madde ki kullanan kadın kesinlikle erkek çocuk doğuruyor ve sonraki tüm doğumları da erkek oluyor. Tabii hemen geri kalmış ülkelerde kapış kapış gidiyor. Her masada olduğumuz gibi bu masada da varız:

"Kimdi bu alıcılar? Avrupa'da başlıca alıcıların Türkler, Afrikalılar, Kuzey Afrikalılar; Amerika'da da İspanyollar olduğunu duyurmak için hızlı soruşturmalar yapıldı." Sf. 96

İşin tehlikesi anlaşılınca kız çocuk doğumları teşvik edilmeye başlanıyor. Kız çocuğu olanlara devlet yardımı oluyor. Ve başka bir tehlike doğuyor, kız çocuklarının kaçırılması ve satılması.

"Vaiz, Kuzey'e çocuk taşınmasının sayısız yararlarını överken, çok sayıda bebeği 'özellikle kız çocuklarını, kendi ortamlarında onları bekleyen üzücü yazgıdan kurtarıp daha iyi bir kültür ve din çevresine katılmalarını sağlamak için' İslam ülkelerinden, özellikle Mısır, Türkiye, Somali ve Sudan'dan aldığını söylemek gibi bir hata yapınca ilk olay patlak verdi." Sf. 109

*

Romanda bu olanları bir böcek uzmanının kaleminden okuyoruz. Böcek konferansı için Kahire'ye giden bu uzman çarşıdan bokböceği baklası alıyor. İnanışa göre erkeğe cinsel güç verir ve o erkeğin erkek çocuğu olurmuş. Uzman buna inandığından değil sadece bir materyal olarak alıyor. 

Clarence adlı bir gazeteci bu uzmanla bir söyleşi yapıyor. Bu ikisi sevgili oluyorlar. Kız 29, uzman 41 yaşında. 

Uzman adam, çocuk istiyor. Kız çocuğu, adını Beatrice koyacakmış, niyeyse bu isimde bir kız çocuğu olmasını istermiş hep. Onun doğacağı yıla da Beatrice Yılı diyecekmiş. Ama Clarence çalışmak, başarılı olmak, tanınmak istiyor. Yeri doldurulamaz noktaya gelince çocuk yapacağını söylüyor. 

Clarence, iş için Hindistan’a gidiyor. Kız çocuklarının salt kız doğdukları için öldürüldüğü bu ülkenin ve hep erkek çocuk doğumunun gerçekleştiği bir hastanenin haberini yapmak istiyor. Ama çalıştığı gazetede bu konuyla dalga geçiyorlar. Clarence  işten ayrılıyor. Çocuk yapıyor, kız çocuk oluyor. Beatrice koyuyorlar adını.

Bu arada Clarence işin peşini bırakmıyor. Bir zaman sonra Birleşmiş Milletler ayrımcı doğum” diye adlandırıyor Clarence’nin zamanında dalga geçilen haberini. Clarence başka gazetede çalışmaya başlıyor ve ünleniyor. Kız çocuk sayısındaki azalma nedeniyle iç savaşlar, tecavüzler, kızların satılması gibi olayları haber yapıyor.

Beatrice büyüyor, sevgilisi oluyor, hamile kalıyor. Clarence, inşallah erkek olur diyor, torunu için. Çünkü kız çocukları için dehşetli korkunç bir dünya. Erkek oluyor torunu.

Aile, İsviçre Alplerinde emekliliğini yaşıyor. Geride bize bu dehşet hikayeyi bırakıyor. 

Oldum olası anlamam bu erkek çocuk sevdasını. Kız olur, erkek olur, ne önemi var? Ne aptal aptal kafalar.

Roman güzel. Ama ben hafif buldum. Dehşet bir konu uzaktan seyirci olarak, güvenli sularda anlatılmış. Belki bu yüzden o kadar sarsıcı gelmedi. Ve bu benim için iyi. Mesela bir Khaled Hosseini o alınıp satılan kadınlardan biri olarak yazar ve mahvederdi okuru. Biraz da H.G.Wells tadı aldım aslında konudan. Onun bilim kurgusu gibi, hayal dışı sayılmaz, henüz gerçek değil ama mümkün de. 

PETRO-KIYAMET

 


PETRO-KIYAMET

Küresel Enerji Krizi Nasıl Çözüle(meye)cek?

(Petrocalipsis: Crisis energita global y como (no) la vamos a solucionar)

Antonio Turiel

2020

Çeviren: Saliha Nilüfer

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

1.Basım - Kasım 2023

137 Sayfa


Hiçbir enerji kaynağı petrol gibi değilmiş. Aklınıza gelen diğer kaynaklar, doğal veya doğal olmayan, evet hiçbiri petrolün yerini tutmuyormuş. 

Petrol çıkarma konusunda zirve noktaya gelinmiş. “Peak oil” petrol üretiminde zirve demek. Yani artık petrol azalıyor ve hala alternatifi yok. 

Petrolden neden vazgeçemiyoruz? Petrol, enerji yoğunluğu yüksek bir madde. Sıvı olduğu için yakıt ikmali hızlı yapılabiliyor. Örneğin doğalgazın üreticiden tüketiciye ulaşması için boru hattı lazım. Petrol dağıtımında böyle ek zahmet yok.

Bir litre benzinle araba yirmi kilometre gidebiliyor. Dolayısıyla petrol ulaşımı çok kolaylaştırıyor. Kişisel ulaşımımız yanında tırlar, vinçler... ve benzerini de çalıştırabilen bir kaynak. Gıda sektörü de buna dayanıyor. Tarımsal araçlar petrolle çalıştığı gibi tarımsal üretimin marketlere, pazarlara ve sofralarımıza gelişi de kamyonlarla bunların dağıtımı sayesinde. 

Yani

“Petrolle beslenen dev bir canavar yarattık” Sf.3

Bu kadar etkili başka bir alternatifi olmadığından petrolden vazgeçmek zor. Alternatifi olması için enerjisi yoğun sıvı hidrokarbon kaynağı bulmak lazımmış. Nükleer, rüzgar, su, doğalgaz, kömür... hiçbiri böyle değil ve petrol kadar işlevselliği yok. Bunun sebepleri ayrıntılarıyla yazıyor kitapta. 

Çözüm için sistemsel öneriler var kitapta. Mülkiyet modelinin değişmesi, paranın yeniden tanımlanması, yenilenebilir enerjiden faydalanmanın yollarını bulmak, atık madenciliğinden faydalanmak... gibi